الگوی عوامل موثر بر وقوع تقلب در صورت‌های‌مالی با رویکرد حسابداری دادگاهی: بر اساس روش تحلیل مضمون(تم)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

چکیده

تقلب جدی‌ترین تهدید برای منافع عمومی و بازارهای سرمایه محسوب می‌شود. به علت وجود اطلاعات اندک در خصوص پدیده تقلب و فقدان چارچوب نظری کامل در کشور، این پژوهش با هدف تدوین الگوی عوامل موثر بر وقوع تقلب در صورت‌های‌مالی شرکت‌های ایرانی انجام شد. پژوهش حاضر به روش تحلیل مضمون (تم) از طریق مصاحبه به صورت هدفمند با 21 نفره از خبرگانی که در زمینه بررسی تقلب‌های برخی از شرکت‌های متقلب ایرانی با مراجع نظارتی و قضایی در پرونده‌های مهم همکاری داشته‌اند؛ درطول سالهای 1399تا1400 صورت‌گرفته است. این تحقیق علل موثر بر وقوع تقلب در صورتهای‌مالی شرکت‌های ایرانی را در: 1- عوامل شخصیت، ویژگی‌ها و تمایلات فردی (خود شیفتگی/ بیش اعتمادی، اخلاق و‌تعهد، انگیزه/ فشار، توجیه و ویژگی‌های فردی) 2-عوامل ساختاری(محیط و فرهنگ سازمانی، مدیریتی(ناشایستگی و انگیزه/فشار)، فرصت/بستر سازمانی و3-عوامل کلان برون سازمانی (اقتصادی - صنعتی و اجتماعی - سیاسی) به همراه زیر مجموعه (اجزای) عوامل آن‌ها، شناسایی نمود. نتایج این پژوهش منجر به توسعه مدل‌های قبلی مانند مثلث تقلب، لوزی تقلب، پنج ضلعی تقلب و دیگر الگوهایی که تاکنون روی عوامل فردی اثرگذار بر تقلب مطرح شده‌اند، می‌گردد. نتیجه نشان می‌دهد علاوه بر عوامل فردی مطرح شده قبلی (به همراه برخی از عوامل جدید فردی شناسایی شده در این پژوهش) تقلب معلول عوامل ساختاری و کلان برون سازمانی (با زیر مجموعه عوامل شناسایی شده)، است. یافته‌های این پژوهش پیشنهادی به کمیته تدوین استانداردها در راستای تجدید‌نظر استاندارد شماره 240 حسابرسی و کمکی برای نهادهای نظارتی برای شناسایی عوامل وقوع و مبارزه با پدیده تقلب می‌باشد.
 

کلیدواژه‌ها